Arab fathi arafasida Surhondaryo Amudaryoga kelib kushiladigan joydagi markazi Termiz bo’lgan kichikrok viloyat alohida mulk bo’lib, uni Termiz-shohlar deb ataladigan hukmdorlar boshqarardi. Yuqorida aytib o’tilganidek, milodiy 689 - 690 yillarda arab sarkardasi Muso ibn Abdulloh sha-harni egallab, sunggi Termizshohni u yerdan kuvib chikardi.

Bu yerda u Ummaviy halifalardan bo’tqo’l mustakdl bo’lgan hukmdor sifatida karor topdi hamda 704 yilda shahar Usmon ibn Mas`ud tomo-nidan zabt ztilguniga qadar 15 yil hukm surdi. Keyinchalik hdlifalikning sharqida Abbosiy-larni qo’llab-kuvvatlab, Ummaviylarga karshi hara-kat avj ola bordi.

Bu harakatni al-Horis ibn Surayj boshqardi. U 734 yilda Termizni kamal qildi. Bu yerda Sinon al-Arabiy as-Sulamiy karor tongan edi. Termizliklarni Ummaviylarga karshi ko’rashga kayrash buyicha barcha urinishlar bekor ketdi, al-Horisning o’zi esa shahardan kochdi. Abu Muslimning Ummaviylarga karshi ko’rashi jarayonida Termiz, 748 yilda Abu Muslimning safdoshi Abu Dovud Holid ibn Ibrohim tomonidan buysun-dirilguncha, Ummaviylar tarafdori bo’lib qolavyerdi.
Keyinrok, halifalikda Abbosiylar hukmronligi mustahkamlangach, Abu Muslimning sobik sar¬kardasi Hozim ibn Ho’zayma 759 - 760 yillarda al-Hasan ibn Hamronni Balh, Zamm va Omuya noi-bi etib yubordi. Uning nomidan Balhda 759 - 760 va 762 - 763 yillarda, CHag-oniyonda aniklanma-gan yillarda, Termizda 759 - 760 yillarda fale zarb etildi. Binobarin, al-Hdsan ibn Hamron bir necha yil davomida Toharistonning barcha vi-loyatlarini Omulga qadar boshqargan; aftidan, Balh uning mulkining markazi bo’lgan. Termizga kelganda esa, bu muhim markazni, 759 - 760 yil-lardagi falslarga Karaganda, al-Hasan makomi ku-yirok bo’lgan ioib Ibrohim ibn Mohonga bergan. Bu falslarning o’zi Termizning ma`lum bo’lgan eng dastlabki tangalari edi. shundan sung Termizda ancha vakdtacha pul zarb kilinmay qoldi. IX asr ohiri -- X asr boshida-gina pul qayta chikdrila boshlandi. Bundan biroz avval Ismoil ibn Ahmad Somoniy (892 - 907 yillar) Safforiylar bilan ko’rashda o’z mulki chega-ralarini ancha kengaytirdi. Toharistonda u ma-halliy sulola Banijuriy (Abudovudiy)larni hoki-miyat tenasida qoldirdi. Ular vakt-vaqti bilan Termizda ham hukmronlik qilib turdilar. 905 - 906, 911-912, 912-913 yillardagi Termiz dir-hamlari bundan dalo lat beradi. Bu dirham-larda Banijuriy Ahmad ibn Muhammad ibn Ahmad va uning Somoniy Ismoil ibn Ahmad hamda Ahmad ibn Ismoil (907 - 914 yillar)lardan iborat va-linematlari eslatib o’tilgan. 915 - 916 yillarga oid Termiz falslariga kandaydir Muhammad nomi bitilgan. E. V. Rtveladze uni Abudovudiylar sulolasiga kiritgan. shunday bo’lishi mumkin-lshhiga shubha kilmaslik kerak, albatta, lekin bu ganga mahkam yonishib olmaslik ham darkor, chunki Muhammad ismi keng tarkdlgan va 915 - 916 yil-lar Termiz falsida kunyasi keltirilmagan Mu¬hammad nomi Buhoroda 914 - 917 yillarda, Samar-kandda 915 - 916 yillarda, Binkagda 918 - 919 yil¬larda zarb etilgan falslarda ham kuyilgan. A. X. Otahujasvning hakikatga yakdn fikriga ko’ra, barcha holatlarda bitta shahe - - vazir Muhammad ibn Ahmad Jayhoniy nazarda to’tilgan.
Navbatdagi Termiz falslari 957 - 958 yillarda Somoniy Abdulmalik ibn Nuh (954 - 961 yillar) va uning vassali K,o’ttegin nomi bilan zarb etil¬gan. Gardiziy va Ibn al-Asir ma`lumotlariga ko’ra, Ko’ttegin (yoki Ho’ttegin) Nuh ibn Nasr hamda Abdulmalik ibn Nuhning tanikli amal-dorlaridan bo’lib, hazinador vazifasini bajargan.
Ko’ttegin 948 - 949 yillarda Nuh ibn Nasrga kizini berib, u bilan karindoshlik rishtalarini boglagan edi.

Sof turkiy bo’lgan "tegin" kushil-gan ismga Karaganda, uning o’zi shohlar avlodi bo’lgan kuyovidan farkli ravishda, turkiylardan kelib chikkan kurinadi. Tangalardan ma`lum bulishicha, hizmatlari tufayli unga Balh viloyati ii`om etilib sarafroz qilingan.

Bu yerda 948 - 960 yillarda uning nomi bilan dirhamlar zarb etilgan. Ko’ttegin nomi Toharistonning shimoli-dagi ayrim hududlarga ham yoyilgan. Mo’tlako ob`ektiv bo’lgan bu numizmatik ma`lumotlarni qo’lyozma manbalarda keltirilgan ma`lumotlar bilan moslashtirish oson emas. -->>