O’zbekistonda tarixi asrlar qadriga borib taqaladigan, yoshi minglab yillar bilan ulchanadigan shaharlar kam emas. Syerkuyosh Termiz ham shunday shaxarlar jumlasidandir. Amudaryo kechuvi o’rnida m.a. I ming

yillik o’rtasida yuzaga kelgan Termiz kadimgi davrda va o’rta asrlarda O’rta Osiyodagi kator davlatlar tarixida muhim o’rin to’tdi. shahar dunyoning strategiya nuqtai nazaridan muhim qismida hamda janubdan sharqga va sharqdan g’arbga olib boruvchi savdo yo’llari chorrahasida joylashganligi tufayli jadal ravnaq, topdi.Buyuk Ipak yo’li tarmoqlaridan biri, Baqtriya poytahti Baqtrani ko’shni Sug’diyonaning poytahti Samarkand bilan bog’lovchi yo’l Termiz orqali o’tardi. shaharning eng kadimgi nomi Tarmita edi. Ilk o’rta asrlarga oid arman manbalarida "Drmat" tarzida mashhur edi. Bu shaharda 630-yillar atrofida bo’lgan hitoylik sayyoh Syuan' Kzyan' uning nomini "Tami" shaklida yozib

qoldirgan. IX -XIII asrlarga oid arab manbalarida uning turlicha: "Tarmiz", "Tirmiz", "Turmiz" shaklida yozilgan nomlarini uchratish mumkin. XII asr muallifi, Termizda o’n ikki kun yashagan Sam`oniy, garchi ba`zan "Turmiz" shaklida uchrasa ham, adabiyotlarda "Tirmiz" nomi qabul qilinganini qayd etgan edi. Sam`oniy ganlariga qaraganda, mahalliy aholi shahar nomini, odatda, "Tarmiz" shaklida talaffo’z etgan.
Eski Termiz shahri hozirgi shahardan 7 kilo¬metr shimolig’arbda, Amudaryoning o’ng sohili bo’yla joylashgan. shahar uch qismdan iborat. Har bir qismning o’z mudofaa devori bo’lgan. Bo’lar: qurgon, shahriston va raboddir. shahar qo’rg’oni shahristonning janubida, Amudayoning qoq sohilida, tabiiy qumloq tepalikda joylashgan. U sharqdan g’arbga qarab cho’zilgan to’g’ri burchakli shaklda bo’lgan. Uning baland va hurvikor devori shaharning o’sha davrdagi qudrati va ulug’vorligining guvohi bo’lib har tomondan qo’riqlab turadi.
Qo’rg’ondan sharq tomonda shimoli-g’arbdan janubi-sharqqa qarab cho’zilgan shahriston joylashgan. Uning

Qo’shqavat mudofaa devorlari o’z davri-da shahar aholisining tinch hayoti va mehnatini muhofaza qilgan. shahristondan sharqqa qarab ulkan hududda rabod yastanib yotgan. Bu yyer da Termizning savdo- hunarmandchilik markazi joylashgandi. Raboddan sharqda alohida hudud suradikat joylashgan, bu yerda, aftidan, shaharning bog’-rog’ qismi bo’lgan.

Termiz hukmdorlari qarorgohi ham shu yyerning o’zida bo’lgan. shaharning umumiy may-doni 500 gektardan ziyod edi. 1220 yil ko’zida Termiz ostonalarida totormo’g’il bosqinchilari paydo bo’ldi. Juvayniy habariga ko’ra, shahar aholisi ularga kattik karshilik ko’rsatdi. shahar qamal qilindi va u o’n kun davom etdi.                    -->>