Shuning monumental peshtoqini baland ko'tarilgan uchli ravok kesib o’tadi. Bu XVI asrdagi Movarounnahr memorligidan kura XV asr, ya`ni Temuriylar davri memorligiga kuprok hos bo’lgandi. Zal ichida bir qancha sagana bo’lib, ular-dan eng kattasi Kokildor otanikidir.

Ushbu bi-noning arhitekturasi va vazifasidan kelib chikib (agar u chindan ham honakr-maqbara bo’lsa), u XV asrda, Temuriylar davrida, Termizda Hakim at-Termiziy va Sulton Saodat majmualaridagi mo¬numental inshootlar qurilgan yo'ki kushimcha ravishda bezatilgan davrda buned etilgan, deb tah-min qilish mumkip.

Kokildor ota binosi O’rta Osiyodagi kamdan-kam uchraydigan, old tomoni yoyilgan honakolar-dan, shuningdek Termizdagi muhim obidalardan biri ekanligini ta`kidlash zarur.
Hulosa kilib aytish kerakki, Surhoidaryo va, jumladan, Termiz arhitekturasi O’rta asrlardagi O’rta Osiyo memorligida alohdda urin to’tgan.
Termizdagi obidalar guruhidan iborat, Sur-hondaryo memorlik maktabi geografik jihat-dan yakinligi hamda tarihan umumiy jihdtlari kup bo’lgani tufayli unda kushni Huroson arhi¬tekturasi ta`siri sezilardi. Hdr ikki minta-kada sermazmun shakllarga, g’ishti odmi yoki nak-shinkor terilgan devor fonida ajralib turuv-chi bir maromdagi burtma bezakka intilish kuza-tiladi.
Sulton Saodat majmuidagi ilk maqbaralardan boshlab, keyingi asrlarda ular ga taklidan old to¬moni keng yoyilgan uch kiem li kddamjolar (Sul¬ton Saodatdagi XV -XVII asrlarga oid binolar-ning bir qancha guruhlari, XVI asrdagi Kokildor ota honakohi, Solihobod kishloridagi Madrasa mae-jidi) kurildi va, hatto, Termiz tumani ayrim kishloklaridagi hom g’ishtdan kilingan turar joy-lar ham (Solihobod kishlogidagi bir necha uy, Hoja Mulki kdshloridagi mudarris uyi) O’rtasida-gi ayvon orqali birlashgan gumbazli ikki honadan iborat k,ilib qurilgandi.
Termizdagi imoratlarda bosh tarzni va, ba`zan, ichki devorni «P»-simon hoshiya ichiga olingan yuza ravokli tokchalar bilan bulish suyukli bezak usu-li bo’lgandi. CHunoichi, XI -XII asrlarda Sulton Saodat majmui maqbaralari tarzini va undagi shi-moliy maqbara ichini; Zulkifl mak,barasi tarzini hamda Uyikgumbaz maqbarasi bosh tarzini uch ra¬vokli tokcha bezagan; Hoja Iso ota maqbarasi tar¬zini oltita ravok, Solihobod kishlogidagi XVIII - XIX asrlarga oid masjid va Madrasa tarzini besh-ta ravok bezab turgan.
Hom g’ishtdan qurilgan imoratlarda ham, pishiq g’isht bilan ko’tarilgan imoratlarda ham bosh-ka bir usuldan foydalanilgan - ichkarida bagal-ning yarim dumalok bushligida g’isht archasimon k,ilib terilgan, iatijada u g’isht juft-juft kdlib yoki oddiy usulda terilgan devordan kurimliligi bilan ajralib turgan (Sulton Saodat, Otaullo eshon maqbaralari).
Nihoyat, yuza ravok tokchalarining kurinib tur¬gan to’rtdan uch qismli ustunlarini kutarib tur¬gan poyustunlarning juda o’ziga hos tarzda ish-langani e`tiborni tortadi. Tarz qismdagi priz-masimon poiustun burchaklarining kesilishi kobir-rasi bilan kuyilgan kubdek tasavvur berardi. Bun-day "rombsimon" poiustun Sulton Saodat maj¬muidagi XI asrga oid maqbaralarda, shuningdek XV asr boshida Hakim at-Termiziy majmui hona-kosining ichki bezagida k^llanilgan.
Termizdagi hom g’ishtdan ustalik bilan bunyod etilgan inshootlar juda kizikarli va guzaldir. Ularning eng yahshisi K,irkkiz bo’lib, u guyoki ^rta Osiyodagi toku ravokli konstrukciyalar enciklo-pediyasidir.

XVIII -XIX asrlarda hom g’ishtdan qurilgan, ko’pincha usti balhi gumbaz bilan yopil-gan imoratlarda hdm ilk klassik inshootlarning mujassamot, konstruktiv va bezak usullari vori-siylik tarzida davom ettirilgan.SHunday kilib, Termiz vohasi arhitekturasi-ning mazkur mintakaviy hususiyatlari bu erda is-lom davrida juda o’ziga hos mahalliy maktab vu-judga kelganligidan, bir bor taplangan samara-li echimdan keyingi davrlar binolarida turlicha talkiida foydalanilganidan dalolat beradi.

Bu kuhna shaharda saqlanib qolgan memoriy osori atikalar -- Sulton Saodat majmuidagi ilk mak-baralar, Kirkkiz binosi, shuningdek Termizshoh-lar saroyining hamda H,akim at-Termiziy makba-rasining ganchkori naqsh bezagi O’rta asrlardagi Termiz memorlari va ustalarining yuksak san`a-tidan guvohlik beradi.